پس از حادثه پتروشیمی بوعلی سینا در سال ۱۳۹۵، متأسفانه شاهد تکرار حوادث مشابه در صنعت پتروشیمی ایران بوده‌ایم. بر اساس آمار، میانگین حوادث بزرگ از ۲ مورد در سال (۱۳۹۰-۱۳۹۵) به ۴ مورد در سال (۱۳۹۶-۱۴۰۰) افزایش یافته که نشان‌دهنده تداوم چالش‌های سیستماتیک در زمینه ایمنی است. مهم‌ترین علل این حوادث شامل فرسودگی تجهیزات، نقص در سیستم‌های کنترل، کمبود نیروی متخصص و محدودیت در نوسازی زیرساخت‌ها بوده است.

پیامد این حوادث شامل خسارات مالی سنگین، تلفات انسانی، آلودگی زیست‌محیطی و اختلال در زنجیره تولید بوده است. اگرچه اقداماتی مانند تشکیل ستاد ایمنی و اجباری شدن بازرسی‌های دوره‌ای انجام شده، اما اثرات تحریم و کمبود بودجه مانع تحول اساسی در حوزه ایمنی شده است. این امر نشان می‌دهد که صنعت پتروشیمی ایران همچنان نیازمند سرمایه‌گذاری جدی در نوسازی تجهیزات و ارتقای فرهنگ ایمنی است.

عوامل مؤثر بر آمادگی صنعت پتروشیمی در برابر حریق - بخش سوم تکرار حوادث مشابه پتروشیمی بوعلی

متأسفانه پس از حادثه پتروشیمی بوعلی سینا در تیر ۱۳۹۵، شاهد حوادث مشابه متعددی در صنایع پتروشیمی ایران بوده‌ایم. در ادامه به مهم‌ترین موارد اشاره می‌کنم:

حوادث شاخص پس از بوعلی سینا

۱. حریق پتروشیمی بندر امام (خرداد ۱۳۹۶)

- علت: نشت گاز از خط لوله

  - آتش‌سوزی به مدت ۳ روز

  - خسارت مالی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار

  - تعطیلی واحدهای تولیدی

۲. انفجار پتروشیمی بندر امام (تیر ۱۳۹۷)

- علت: نقص فنی در کوره واحد الفین

- تلفات: ۳ کشته و ۱۵ مصدوم

- خسارت: تعطیلی ۲۰ روزه واحد تولید

۳. حریق پتروشیمی جم (اسفند ۱۳۹۸)

- علت: نشتی در واحد PP

- مدت آتش‌سوزی: ۱۲ ساعت

- پیامد: آلودگی زیست‌محیطی گسترده

 ۴. انفجار پتروشیمی تبریز (مهر ۱۳۹۹)

- علت: نقص در سیستم کنترل فشار

- تلفات: ۲ کشته

- خسارت: تخریب بخشی از واحد تولید

تحلیل روند حوادث

علل تکراری مشاهد شده:

۱. مشکلات زیرساختی:

   - فرسودگی تجهیزات (میانگین عمر بالای ۲۵ سال)

   - عدم نوسازی سیستم‌های کنترل

۲. کمبودهای مدیریتی:

   - ضعف در اجرای برنامه‌های نگهداری پیشگیرانه

   - کمبود نیروی متخصص ایمنی

۳. محدودیت‌های مالی:

   - عدم تخصیص بودجه کافی برای نوسازی

   - اثرات تحریم بر خرید تجهیزات ایمنی

آمار نگران‌کننده:

- بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، میانگین حوادث بزرگ در صنایع پتروشیمی:

  - ۱۳۹۵-۱۳۹۰: ۲ مورد در سال

  - ۱۴۰۰-۱۳۹۶: ۴ مورد در سال

 اقدامات اصلاحی انجام شده

اقدامات سازمانی:

۱. تشکیل ستاد ایمنی پتروشیمی‌ها

۲. اجباری شدن بازرسی‌های دوره‌ای

۳. تهیه بانک اطلاعات ریسک

چالش‌های باقی مانده:

- کمبود ۴۰٪ی نیروی متخصص HSE

- ۶۰٪ تجهیزات نیاز به نوسازی دارند

- محدودیت دسترسی به تکنولوژی‌های روز

 نتیجه‌گیری

اگرچه پس از حادثه بوعلی سینا اقدامات مثبتی انجام شده، اما:

- ریشه‌های سیستمیک، مشکلات هنوز پابرجاست

- شتاب در توسعه، بدون توجه کافی به ایمنی

- تحریم‌ها، دسترسی به فناوری را محدود کرده

این موارد نشان می‌دهد که صنعت پتروشیمی ایران هنوز در مسیر تحول اساسی در حوزه ایمنی راه طولانی در پیش دارد.